Poznavao sam Vladu Divljana

Prva polovina osamdesetih važi za poslednji bezbrižan period na području bivše Jugoslavije. S obzirom da sam u to vreme pohađao osnovnu školu, moja bezbrižnost se na izvestan način podrazumevala. Uspavljivao me je radio-kasetofon koji je otac prepustio bratu i meni na korišćenje i, u našim očima, poboljšao nam kvalitet života. Slušali smo radio program i pesme kojih se uglavnom ne sećam ali prepoznajem i danas kada ih čujem, iako često ne znam ko je izvođač. Jedan od izuzetaka je „Kenozoik“ grupe Idoli. Zanimao sam se za dinosauruse, arheologiju i istoriju i znao šta znači naslov pesme. Samozadovoljno sam pevušio refren padajući u san.

Petnaestak godina kasnije, tokom prvog talasa jugonostalgije, kretao sam se posve drugačijim zvučnim pejzažima. Imao sam i bend, uspešan s obzirom šta smo svirali. Jedan od spotova nam je režirao Raša Andrić koji se javio tokom priprema za „Tri palme za dve bitange i ribicu“ i ponudio da učestvujem u stvaranju muzike za film. Potpisivao ju je Vlada Divljan, a ako vrhunac, u jednoj numeri bismo pevali Šaban Bajramović i ja i prikazali dva ekstrema srpske kulture devedesetih. Dobio sam i epizodnu ulogu za čije smo potrebe moj drugar Čavić i ja proveli par dana na setu, ali je od te scene u montaži preteklo svega nekoliko sekundi.

Otišli smo kod Vlade na upoznavanje. Na vratima stana je bila pločica na ruskom (Дивлян), što sam protumačio kao ponosno isticanje porekla, ali me je Vlada razuverio. Napravio je pločicu u Sovjetskom Savezu pre perestrojke jer nije znao na šta da potroši rublje koje je imao. Lako smo se dogovorili, čak sam dobio zadatak da napišem jednu strofu, a Vlada je odabrao jednu pesmu mog benda za saundtrek. Radilo se brzo i za ono vreme revolucionarno, dobar deo muzike je bio napravljen i snimljen na kompjuteru. Nešto kasnije sam otpevao svoje deonice i prateće vokale za verziju pesme „Pomoć, pomoć“.

A onda je na red došlo snimanje spota. Režiser je bio Dušan Milić koji je kasnije izgradio ozbiljnu karijeru, iako sam ja lobirao za Ćirila jer se dobro pokazao u saradnji sa mojim bendom. Tu sam upoznao Šabana koji je svoje deonice otpevao posebno, a danas bi ih verovatno poslao mejlom ili okačio na klaud. Nosio je kačket i beli pleteni prsluk marke Lakost i požurivao nas jer je isto veče pevao na nekoj slavi u Nišu. Kao i svako snimanje, i ovo je bilo prozaično, iako je monotoniju svojom posetom i pojavom razbio Zdenko Kolar. Taj dan je bio vrhunac moje muzičke karijere.

Sve u svemu, nekoliko meseci sam se družio sa Vladom Divljanom. Tada mi je imponovalo da živa legenda domaćeg rokenrola deli svoje vreme sa mnom i vodi prilično obične razgovore. Bilo je muzičara sa mnogo slabijim i beznačajnijim opusom koji su imali veći i jači ego od njega. Sada mi je, pak, još zanimljivije da je probao da započne život u Srbiji ispočetka. Onda sam inostranstvo zamišljao kao obećanu zemlju i bilo mi je neshvatljivo da to može biti geografska odrednica na kojoj je sve u najboljem redu ali duša ume da zaboli ili, kako bi rekla majka jedne moje drugarice, tamo nije naše prirodno stanište. Slušao sam o Australiji, prodaji vina, čak i o poklanjanju svinjske polutke u programu radija dijaspore na kome je neko vreme radio.

Odužio sam se Ćirilu i povezao ga sa Vladom, jer je malo pre toga napravio spot za verziju „Rusije“ sa živog albuma „Odbrana i zaštita“. Zanimljivo je da ga je uradio bez ikakvog kontakta sa bendom, a ispostavilo se da je pesma nastala pre nego što je Vlada bio u Rusiji. Gorepomenuto putovanje je samo potvrdilo osećanja koja je kroz pesmu želeo da prenese. Bio je zadovoljan spotom.

Još skoro deceniju kasnije, kao prekaljeni gastarbajter, obreo sam se u Beču. Doleteo sam loukost kompanijom, sleteo u nepristojno rano vreme i gledao kako se grad budi. Švrćkao sam se po centru čekajući da sa posla izađu Aleksandra i Graja kod kojih sam spavao. U poseti im je bila i njena majka koja je pomagala oko dece i rečima iskazala ono što mi se vrzmalo po glavi o inostranstvu i prirodnom staništu.

U pustoj ulici u, ako se ne varam, prvom becirku (1. Bezirk) sam ugledao Vladu Divljana. Trebao mu je trenutak da me se seti i, kao da je to najnormalnija stvar, u razgovoru smo produžili do obližnje vinarije. Vraćao se od zubara, a na putu kući je hteo da kupi trapist pivo, pravljeno u jednom od deset trapistanskih manastira, i preporučio mi sortu koja tri puta prolazi kroz fermentaciju. Vestmale (Westmalle) mu je bila omiljena marka, iako ću kasnije naučiti da cenim i Šimaj (Chimay). Razmenili smo brojeve telefona, obećao sam da ću se javiti, a dan-dva kasnije ga i posetio.

Haustor zgrade je neverovatno podsećao na njegov beogradski dom, sa prastarim liftom u kavezu od kovanog gvožđa. Kao da se nije preselio. Sinovi su bili u obdaništu ili školi, pa smo izašli na ručak. Pogostili smo se u kafani koja je služila domaću kuhinju i vino u čašama koje su izgledale kao šolje od stakla, kako običaj nalaže u Austriji i na jugu Nemačke. Mene je tresla jugonostalgija, a zahvaljujući brzoj internet vezi sam do tada čuo i video svu muziku i filmove do kojih sam ikada želeo da dođem. A naišao sam i na jednu novu školu mišljenja, po kojoj su tokom osamdesetih u SFRJ svi osim narodnjaka bili narkomani, odnosno padavičari, da iskoristim onovremenski izraz. Raspitivao sam se kod Vlade o Novom talasu i on mi je odgovarao iskreno ali diskretno. Nije sve bilo kao što samozvani znalci na internetu tvrde.

Kada moje zapitkivanje nije skretalo razgovor na ono što me je zanimalo, Vlada je pričao o svojim trenutnim muzičkim planovima i porodičnom životu. Otpratio me je do metroa gde smo se srdačno pozdravili, kao dva dečaka van svog prirodnog staništa. A ja i danas cenim ljude koji sagovornicima posvećuju pažnju bez obzira ko su i pod kojim okolnostima ih sreću.

Zašto volim Beograd (Bog te video)

Uprkos dosadašnjem uspehu, autori filma o fudbalu u Kraljevini Jugoslaviji su se nedavno potrudili oko loše reklame. Time je nažalost zaboravljeno da u filmu nisu odstupali od umetničkih ambicija i da je do sada najveća kontraverza bila minorna rasprava o verodostojnosti života u međuratnom Beogradu prikazanog na velikom platnu. Činjenica da film nisam pogledao je dodatni podsticaj da o potonjoj temi ostavim par bajtova u blogosferi.

Podtekst je dakako širi, jer je srpska kinematografija iznedrila film čija se radnja silom prilika ne odvija u oronuloj socrealističkoj scenografiji i ne nudi teške životne priče ljudi zarobljenih u tranziciji. Iz recenzija sam zaključio da je glavna ideja sabornost (šta god to značilo), a sve u duhu nikad dostignutog ideala sa grba na kome sijaju četiri ocila, da samo sloga Srbina spasava.

Ne čudi me da sam tokom čeprkanja po internetu naišao na komentar da je zabrinjavajuća, čak opasna, potreba da se od dotičnog perioda stvara ideal bolje prošlosti. Posle desetak godina u dijaspori imao bih štošta da kažem u vezi tog diskursa. To je ista škola razmišljanja koja je tokom devedesetih svim sredstvima pokušavala da Srbiju dozove pameti, posle 5. oktobra ubeđivala građane da treba da budu strpljivi jer promene neće doći preko noći, a već izvesan broj godina nas jednostavno zavitlava na putu ka Evropi. Ali time ćemo se pozabaviti u nekom od narednih sastava u kome ću uz praktične primere pojasniti razloge za rodoljublje.

Vratimo se, zato, na temu i pokušajmo da se usredsredimo na bivšu prestonicu SFRJ. U zavisnosti od izvora, njen opis tokom prve polovine dvadesetog veka bi mogao da se nađe bilo gde u rasponu od selendre do velelepne metropole u kojoj se znao neki red dok je vladala monarhija. Zahvaljujući internetu, cenim da je moguće pronaći dokumentaciju koja potvrđuje ili pobija bilo koj tvrdnju na toj skali.

Lično više volim dokaze koje sam mogu da proverim ali zbog vremenske distance i slabog sećanja na priče baba i deda, mogućnosti su ograničene. Tako sam tokom putovanja po Evropi razgledao arhitekturu iz devetnaestog i dvadesetog veka u gradovima koje sam posećivao. S obzirom da su iz centra Beograda uklonjeni kiosci sa pljeskavicama i mešovitom robom, a fasade zgrada po najprometnijim ulicama dovedene u red, arhitektura se pokazala kao dobar etalon.

Ali tek na pariskom groblju Per Lašez (Père Lachaise) sam po prvi put svesno i spontano primenio tehniku benčmarkinga (benchmarking) na okruženje u kome se nalazim. Ona nam u menadžmentu omogućava da uporedimo sopstvene proizvode i procese sa najboljim takmacima iz iste industrije ili uspešnim predstavnicima drugih industrija. Naravno, ne pričam o upoređivanju uređenja večnog prebivališta Džima Morisona sa onima u Aleji velikana na Novom groblju, već o grobnicama zaslužnih i imućnih građana podignutih pre Drugog svetskog rata, gde sam ustanovio zapanjujuće sličnosti u stilu. A kod grobnica vojnika i oficira palih u Prvom svetskom ratu, ove sličnosti su bile još veće.

Nisam hteo da se zadržim na ovoj pomalo turobnoj zabavi i okrenuo se ponovo arhitekturi. U Beču sam pronašao mestašca u centru koja neodoljivo podsećaju neke lokacije u Knez Mihajlovoj ulici i centru grada. Po opštem utisku a verovatno zbog geografske blizine su predratne građevine u Budimpešti bile još sličnije. Istanbul bih ukratko opisao kao Beograd na moru sa puno džamija. Berlin može da se poredi ali ponajviše po sučeljavanju stare i socrealistučke arhitekture na uslovno rečeno ograničenom prostoru.

Dakle, Beograd je grad u kome sam odrastao, u kome se sreću evropska i bliskoistočna tradicija i gde decenije socijalizma nisu uspele da ubiju balkanski šarm. Definitivno je bio metropola u prvoj polovini dvadesetog veka. Jeste da se posle Drugog svetskog rata promenio režim, ali se i svet u međuvremenu promenio, a Beograd ostao metropola.

true happiness comes from within

an aspiring actress

asked me

to help fund her independent movie

wow

i thought

she has a better passport than mine

her father runs a successful business

yet she turns to me

for financial help

and it's not the first time

a lady in distress needs my money

funny how they target me

as a man of wealth

it is a nice feeling

but i won't answer the phone today

Jogging in the Woods

Jogging in the woods in the early morning is a wonderful feeling. Especially in the summer when it is pleasantly chilly there. Above all, the wood is all yours at that time of the day. But the anecdote i am about to tell you made me think whether it is always good to be alone there.

I slept badly last night. As if i knew what the new day would bring. I woke up rather early and decided to go jogging and clear my head. It was a bit cold, but the sky looked promising. The day will be sunny. The wood was calm. A squirrel crossed my path. What a wonderful day this will be, i told myself.

Suddenly a doe with a fawn ran between the trees. I was delighted! I scared a Bambi and his mother, ha, ha, ha. This i took as a good sign. As something moved in the bushes i expected to see another Bambi left there in fear. Don’t worry, i thought, i won’t harm you. No, this was smaller. A rabbit, i thought. But the sight that followed i will remember as long as i live. It was not me that scared the animals, i understood in a split of a second.

A pair of black eyes stared at me from the bushes. It was a dwarf! Spitting image of those jolly bearded statues people use to decorate gardens. He even had a small bag on his back. This one was not laughing, though. No, my dear friends, he just stared at me. My legs felt heavy, i stopped for a second. But i was not able to turn my head away from those hypnotizing eyes.

Dwarf’s lips did not move, but i clearly heard a voice. A hissing broken falsetto cursed at me. My ears were flooded with such bad words i don’t even dare repeating. He ordered me to follow him to his cave. My legs were so weak, i could barely move. The voice shouted at me again. I tried to walk, but i lost the equilibrium and fell. Right into those black eyes.

As i came back to my senses i found myself lying on the forest path. Was it real that i saw? Or was i just too weak after last night and fainted while jogging? Not knowing the answer, i ran away in horror. A warm shower helped me to stop trembling and regain my composure.

I went to work hoping no one would notice how i felt.

When Is Today?

The truth lays in the nature

And is closer than it seems

I feel it as I watch

The sun being born from the seas

Observing it from my hideout

In far away hills and valleys

Running naked among the trees

Hiding from the humans

Bowing down before the cliffs

Worshiping the plants

As I try to erase my memories

Or am I just trying to refresh them

Regressing

Sharing bed with my past

Chasing other people’s dreams

It feels like treading on the patterns

Of strangers’ destinies

Through digital interfaces

That bring a false order

To all distant provinces

Connecting me through neon highways

With other souls yet to be found

Offering endless streams

Of information and promises

Then the sun goes up again

I am reborn into another day

Ready for the avalanches

Of gigabytes of obsolete information

Where I am just a piece of the puzzle

And this dawn is just a detail

In the fractal of the broken skies

I dive again into the digital

Inversion

Of everything I feel with my six senses

Although there is no proof

That anything down there exists

The Fly

It has been a lazy afternoon in an Amsterdam squat. This Polish guy dropped by with some Chinese food. He has been working in a smart shop. He told us about an elderly man, a friend of the shop. Hans was his name. He would visit frequently, bringing food or drinks.

All the guys in the shop were struck as Hans died. One afternoon they evoked the memories of him and funny situations they have been through together. As they laughed a fly has landed on Polish guy’s baseball cap. He raised his hand to scare it, but someone warned him not to do that.

“You never know, this might be Hans in another incarnation”. Polish guy stretched his hand and said: “If you are Hans, land on my palm”. The fly landed exactly in the middle of his palm.

When it comes to stories like this, i become very critical. However, we were in Amsterdam and the guy worked in a smart shop. This could have been true, as well.

A Tooth

There was this painter i knew who had a problem with alcohol. Besides, he was not sure about his sexuality, which would be annoying for people of both genders when he was drunk. Otherwise he was a nice fellow.

He liked traveling and once he even spent a month in an artist colony in Siberia. The colony was in the countryside, an alcohol and drug free zone. It was a perfect environment for creating art, but our painter was pissed. No alcohol for a month? Ridiculous!

The artists in the colony were invited to help the restoration of a local church. There were graves of monks around the church, as well, and their remains were moved to another location. As an act of retaliation for having to live without alcohol for a month, the painter took a tooth from one of the skulls as a souvenir. He even wore it on a strap around his neck. A nice big front tooth, i guess “up left one” would be the expression a dentist would use.

The evening he got back to his hometown, the painter went out. His friends wanted to hear the stories from a distant Eastern land. Needless to say, with all that booze calling his name, our painter got really drunk in a party. On the way home he stumbled down the stairs and hit the floor with his head. With his jaw, to be precise. An unpleasant surprise awaited as he got to the first mirror. His “up left one” tooth was missing. Ha!